Oznaczanie spoin na rysunku technicznym
Połączenia spawane to obecnie jedne z najczęściej stosowanych metod połączeń nierozłącznych. Swoją dużą popularność zawdzięczają przede wszystkim wysokiej uniwersalności oraz dużym możliwościom w kwestii doboru techniki spawania, materiału dodatkowego czy rodzaju umieszczonej spoiny.
Budowa spoiny spawalniczej
Mówiąc o spoinie spawalniczej, możemy wyróżnić zasadniczo kilka podstawowych jej elementów. Są to:- Lico spoiny – jest to część powstająca od strony układania spoiny przez operatora. W przypadku łączenia elementów pracujących zmęczeniowo, element bardzo niekorzystny ze wzglądu na występowanie karbu.
- Nadlew – wypukłość wystająca ponad grubość materiału rodzimego.
- Grań spoiny – występuje w przypadku spoin jednostronnych, gdy mamy do czynienia z pełnym przetopem.
- Materiał rodzimy – materiał łączony w procesie spawania.
- Strefa wpływu ciepła (SWC) – obszar, który ulega zmianom fizycznym oraz chemicznym pod wpływem dostarczonego ciepła w procesie spawania.
- Linia wtopienia – granica, do której spawany materiał zostaje przetopiony (znajdująca się między strefą wpływu ciepła a spoiną).
Rodzaje i symbole oznaczające spoiny
Spoiny możemy podzielić na kilka głównych grup, jednak warto wiedzieć, że poniżej wymienione często mają własne podtypy, bądź inne warianty. Takie jak np. jednostronna lub dwustronna, czy występowanie spoin lewo i prawostronnych.- Spoiny czołowe – wykonywane są miedzy ściankami tworzącymi grubości obu elementów. Wykorzystywane są głównie do łączenia stykowego blach, elementów prętowych oraz rur. W tym przypadku może występować przetopienie częściowe bądź całkowity przetop, w przypadku którego występuje grań spoiny.
- Spoiny brzeżne – stosowane zazwyczaj do łączenia cienkich blach, których średnica nie przekracza 3 mm. W przypadku tak cienkich elementów konieczne jest odpowiednie przygotowanie materiałów spajanych, poprzez delikatne podgięcie ich krawędzi. W przypadku tego rodzaju spoiny powstaje ona najczęściej bez dodatku spoiwa spawalniczego.
- Spoiny pachwinowe – wykonuje się je głównie w przypadku łączenia elementów ustawionych do siebie pod kątem. Innym zastosowaniem tego typu spoin jest także łączenie blach metodą zakładkową oraz nakładkową.
- Spoiny grzbietowe – tak jak w przypadku spoin brzeżnych, stosowane głównie do blach o małej grubości.
- Spoiny otworowe – powstają na skutek wypełnienia spoiwem otworu (bądź rowka) znajdującego się wewnątrz jednego z łączonych elementów.
- Spoiny bezotworowe – zwane także punktowymi, powstają w przypadku przetopienia jednej z blach i wtopieniu w drugą znajdującą się pod nią.
Ważne pojęcia dotyczące spoin spawalniczych
Każdy rodzaj spoin spawalniczych ma swój indywidualny symbol, oznaczający dany typ połączenia spawanego. Znajomość tych oznaczeń jest konieczna, jeśli chcemy odczytać rysunek techniczny w prawidłowy sposób.- Spoiny czołowe – ze względu na duży przekrój wariantów tych spoin w ich przypadku wyróżniamy następujące warianty:
- Spoina typu I oznaczona jest dwoma pionowymi kreskami (II).
- Spoina typu V oraz ½ V oznaczone są kolejno literą „V” oraz tą samą literą lecz z usunięciem lewej krawędzi, a zamiast tego wprowadzonej prostej pokrywającej się z osią symetrii pierwotnej litery.
- Spoina typu Y oraz ½ Y , sytuacja jest analogiczna jak w przypadku spoiny typu „V”. Pierwszą z wcześniej wymienionych spoin oznacza się literą „Y”, a drugą jej prawą stroną.
- Spoina typu U na rysunku technicznym, jej symbol to duża litera „U”.- Spoiny pachwinowe oznaczane są trójkątem równobocznym.
- Spoina brzeżna, jej symbol to dwie równoległe do siebie wielkie litery „J” gdzie prawa z nich jest odbiciem lustrzanym lewej.
- Spoina grzbietowa przedstawiona jest za pomocą trzech równoległych kresek ustawionych od siebie w równych odległościach.
- Spoina otworowa, jej symbol przypomina prostokąt bez podstawy.
- Spoina bezotworowa oznaczana jest za pomocą okręgu.
Oznaczenia spoin na dokumentacji technicznej
Kluczowym elementem przed rozpoczęciem wykonywania spoiny, jest jej odpowiednia identyfikacja z dokumentacji technicznej co do jej długości, metody czy prowadzenia ściegu.Na rysunku technicznym możemy spotkać się z dwoma sposobami opisu połączenia spawanego.
-
1. Uproszczona – stosowana stosunkowo rzadko, głównie w przypadku elementów o małej odpowiedzialności oraz małej konieczności precyzyjnego wykonania.
Na rysunku poniżej kolejno oznaczone numerami zostały:
1 – znak spoiny,
2 – charakterystyczny wymiar przekroju poprzecznego,
3 – charakterystyczny wymiar przekroju wzdłużnego.
- 2. Pełna – zawierająca znacznie więcej parametrów, które pozwalają nam dokładniej określić parametry wykonania spoiny.
1 – znak spoiny,
2 – charakterystyczny wymiar przekroju poprzecznego,
3 – charakterystyczny wymiar przekroju wzdłużnego,
4 – znaki dodatkowe (np. spoina z licem wklęsły, wypukłym lub płaskim, usunięcie nadlewu lica obróbką skrawaniem),
5 – znaki dodatkowe (np. spoina wykonana po zamkniętym obwodzie, spoina wykonana w montażu),
6 – znak dodatkowy (np. spoina z podpawaną granią),
7 – wymiary brzegowe spoiny,
8 – symbole dodatkowe (np. metoda spawania, nr instrukcji spawania).
Przykładowe oznaczenie spoin na rysunku technicznym
Strzałka wskazuje miejsce wykonania spoiny, chorągiewka informuje nas o wykonaniu spoiny w montażu. Wymiary znajdują się po obu stronach linii odniesienia, więc mamy informację, że spoina będzie wykonywana z obu stron. Wartość a5 mówi o grubości spoiny. Znak trójkąta równobocznego określa rodzaj spoiny (pachwinowa). Kolejno mamy wymiary mówiące o liczbie powtórzeń odcinków o określonej długości, a po nich odstęp między spoinami. Natomiast ostatnia liczba mówi o metodzie, którą zostanie wykonane połączenie, w naszym przypadku jest to spawanie łukowe elektrodą metalową bez osłony gazów.